Mạch máu tiền đạo (Vasa previa)

Định nghĩa:

Mạch máu tiền đạo là bất thường mạch máu của đơn vị nhau – dây rốn, trong đó các mạch máu thai nhi không được bảo vệ bởi thạch Wharton mà đi trong màng ối ở đoạn dưới tử cung và nằm ngay trên hoặc gần lỗ trong cổ tử cung.

Phân loại:

• Type I: Mạch máu chạy từ bờ nhau đến vị trí dây rốn bám màng (velamentous insertion), vắt ngang đoạn dưới tử cung gần lỗ trong cổ tử cung.

• Type II: Mạch máu nối giữa 2 thuỳ nhau trong trường hợp nhau hai thuỳ (bilobed) hoặc nhau phụ (succenturiate lobe), vắt ngang đoạn dưới tử cung.

• Type III: Xuất hiện một mạch máu lớn không được bảo vệ nằm trên đoạn dưới tử cung, mặc dù nhau thai đơn thuỳ và dây rốn bám bình thường.

Hình 1: Các phân type của mạch máu tiền đạo . Nguồn: Pozzoni, M., Sammaria, C., Villanacci, R., Borgese, C., Ghisleri, F., Farina, A., Candiani, M. and Cavoretto, P.I. (2024), Prenatal diagnosis and postnatal outcome of Type-III vasa previa: systematic review of literature. Ultrasound Obstet Gynecol, 63: 24-33. https://doi.org/10.1002/uog.26315

Ý nghĩa lâm sàng:

Mạch máu tiền đạo là tình trạng nguy hiểm vì các mạch máu này có thể vỡ trong chuyển dạ hoặc khi ối vỡ tự nhiên/nhân tạo → xuất huyết ồ ạt của thai → tử vong thai rất nhanh chóng.

Tầm quan trọng của chẩn đoán trước sanh:

• Nếu không được chẩn đoán trước sanh, tỷ lệ sống của thai nhi chỉ khoảng 40–45% do biến chứng xuất huyết cấp trong chuyển dạ.

• Nếu được phát hiện trước sanh bằng siêu âm ngã âm đạo kết hợp Doppler màu và xử trí bằng mổ lấy thai chủ động trước khi chuyển dạ hoặc ối vỡ, tỷ lệ sống của thai có thể đạt tới 97–100%.

Hình 2: Mạch máu tiền đạo phát hiện qua Doppler màu và 3D mạch máu

• Như vậy, chẩn đoán trước sanh giúp biến một tình huống có nguy cơ tử vong gần như chắc chắn thành một bệnh lý có tiên lượng gần như hoàn toàn thuận lợi.

Khuyến cáo:

• Sàng lọc tập trung cho nhóm nguy cơ cao Vd: nhau hai thuỳ, nhau phụ, dây rốn bám màng, thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) .v.v.v.

• Siêu âm ngã âm đạo kết hợp Doppler màu ở tam cá nguyệt II có độ nhạy gần 100%, độ đặc hiệu 99%.

• Nên xác nhận lại chẩn đoán ở tam cá nguyệt III vì có 25–39% trường hợp thoái triển tự nhiên.

• Nếu chẩn đoán xác định: dự phòng corticoid từ 32 tuần, mổ lấy thai chủ động ở 34–36 tuần tại cơ sở có hồi sức sơ sinh chuyên sâu.

• Đọc thêm các khuyến cáo mới nhất tại đây

Kết luận:

Mạch máu tiền đạo là một bất thường hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm. Chẩn đoán trước sanh bằng siêu âm ngã âm đạo với Doppler màu đóng vai trò quyết định trong cải thiện tiên lượng, giúp nâng tỷ lệ sống thai từ ~40% lên gần 100%.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.Catanzarite V, Maida C, Thomas W, Mendoza A, Stanco L, Piacquadio KM. Prenatal sonographic diagnosis of vasa previa: ultrasound findings and obstetric outcome in ten cases. Ultrasound Obstet Gynecol 2001; 18: 109–115.

2. Hara T, Matsuzaki S, Kakigano A, Mimura K, Takiuchi T, Kimura T. A rare type of vasa previa. Clin Case Rep 2019; 7: 2263–2264.

3. Pozzoni, M., Sammaria, C., Villanacci, R., Borgese, C., Ghisleri, F., Farina, A., Candiani, M. and Cavoretto, P.I. (2024), Prenatal diagnosis and postnatal outcome of Type-III vasa previa: systematic review of literature. Ultrasound Obstet Gynecol, 63: 24-33. https://doi.org/10.1002/uog.26315

4.Senthilvel, K., Ravindran, V., Arivarasan, K.C. and Karthikeyan, N. (2025), Three-dimensional ultrasound demonstration of boomerang vessel of Type-III vasa previa at 21 weeks' gestation. Ultrasound Obstet Gynecol, 66: 256-258. https://doi.org/10.1002/uog.29176